लिंग आधारित हिंसाचाराची (Causes of Gender-Based Violence ) मुळे समाजात खोलवर रुजलेली आहेत आणि ती अनेक सामाजिक आणि सांस्कृतिक घटकांमुळे वाढते.

पितृसत्ताक समाज रचना आणि लिंगभेद

पितृसत्ताक समाज रचनेत पुरुषांना अधिक महत्त्व दिले जाते आणि महिलांना दुय्यम स्थान मिळते. या विचारसरणीमुळे महिलांवरील अत्याचार वाढतात. अनेक ठिकाणी आजही स्त्रीला केवळ उपभोग्य वस्तू मानले जाते आणि तिचे हक्क नाकारले जातात. लिंगभेद, म्हणजेच स्त्री आणि पुरुष यांच्यात भेद करणे, हे लिंग आधारित हिंसाचाराचे एक प्रमुख कारण आहे. स्त्री-पुरुष समानतेबद्दल बोलले जात असले तरी, आजही अनेक स्त्रियांना समाजात दुय्यम वागणूक मिळते आणि त्यामुळे त्यांना हिंसाचाराला सामोरे जावे लागते.

सामाजिक आणि आर्थिक असमानता

समाजात असलेली सामाजिक आणि आर्थिक असमानता देखील लिंग आधारित हिंसाचाराला कारणीभूत ठरते. गरिबीमुळे अनेक कुटुंबांमध्ये बालविवाह आणि जिव्हाळ्याच्या जोडीदाराकडून होणारी हिंसा वाढते. जेव्हा महिलांना शिक्षण आणि उत्पन्नाच्या संधी नाकारल्या जातात, तेव्हा त्या अधिक असुरक्षित बनतात आणि हिंसाचाराला बळी पडण्याची शक्यता वाढते.

शिक्षणाचा आणि जागरूकताचा अभाव

समाजात शिक्षणाचा आणि लिंग आधारित हिंसाचाराबद्दल योग्य माहिती आणि जागरूकताचा अभाव असल्यामुळे अनेक घटना उघडकीस येत नाहीत आणि पीडितांना मदत मिळणे कठीण होते. कायद्याची माहिती नसल्यामुळे अनेक पीडित महिलांना त्यांच्या हक्कांपासून वंचित राहावे लागते आणि त्यांना न्याय मिळत नाही.

पारंपारिक रूढी आणि प्रथा

समाजात रूढ असलेल्या काही पारंपारिक रूढी आणि प्रथा देखील लिंग आधारित हिंसाचाराला प्रोत्साहन देतात. उदाहरणार्थ, हुंडा प्रथा आणि बालविवाह आजही अनेक ठिकाणी महिलांवरील अत्याचाराचे कारण ठरतात. भेदभाव करणारे सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक कायदे आणि नियम महिलांना दुर्लक्षित करतात आणि त्यांचे मूलभूत हक्क ओळखण्यात अयशस्वी ठरतात.  

लिंग आधारित हिंसाचाराचे गंभीर परिणाम

लिंग आधारित हिंसाचाराचे व्यक्ती आणि समाजावर दूरगामी आणि गंभीर परिणाम होतात.

शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावर परिणाम:

लिंग आधारित हिंसाचारामुळे पीडित व्यक्तीला शारीरिक दुखापत, गंभीर आरोग्य समस्या आणि मानसिक त्रास सहन करावा लागतो. लैंगिक हिंसेचा महिलांच्या लैंगिकतेवर, मानसिक आरोग्यावर आणि एकूण कल्याणावर नकारात्मक परिणाम होतो. विशेषतः घरगुती हिंसाचाराचा लहान मुलांवर अत्यंत वाईट परिणाम होतो, ज्यामुळे त्यांच्या मानसिक आणि भावनिक विकासात अडथळा येतो.  

सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम

लिंग आधारित हिंसाचारामुळे महिलांचे शिक्षण, आरोग्य आणि रोजगारातील सहभाग कमी होतो. यामुळे महिला समाजात सक्रियपणे सहभागी होऊ शकत नाहीत आणि त्यांचे सामाजिक स्थान दुय्यम राहते. या हिंसाचाराचा देशाच्या अर्थव्यवस्थेवरही नकारात्मक परिणाम होतो, कारण महिलांच्या प्रगतीमध्ये येणारे अडथळे देशाच्या विकासाला खीळ घालतात.  

कुटुंब आणि समाजावर परिणाम

लिंग आधारित हिंसाचारामुळे कुटुंबांमध्ये अशांती आणि विघटन निर्माण होते. कुटुंबातील सदस्यांमध्ये अविश्वास आणि भीतीचे वातावरण तयार होते. समाजामध्ये देखील भीती आणि असुरक्षिततेची भावना वाढते, ज्यामुळे सामाजिक सलोखा आणि एकोपा धोक्यात येतो.