समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्ती काय आहे | What is Sociological Imagination
‘समाजशास्त्रीय कल्पना’ हि संकल्पना अमेरिकन समाजशास्त्रज्ञ सी. राइट मिल्स यांनी 1959 मध्ये प्रकाशित झालेल्या ‘द सोशियोलॉजिकल इमॅजिनेशन’ या पुस्तकात मांडली आहे. मिल्सने समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्तीची व्याख्या “अनुभव आणि व्यापक समाज यांच्यातील संबंधांची स्पष्ट जाणीव” अशी केली.
The term SOCIOLOGICAL IMAGINATION was coined by the American sociologist C. Wright Mills in his The SOCIOLOGICAL IMAGINATION book in 1959.
Mills defined sociological imagination as “ the vivid awareness of the relationship between experience and the wider society”
– This concept goes beyond the individual and understanding how structural forces shape individuals and their action
– The sociological imagination requires that we search for the link between the micro and macro levels of analysis.
– While larger social forces influence individual lives, there are many ways in which our individual lives can affect society as well.
– Personal troubles versus public issues. & The social versus the individual
समाजशास्त्रीय कल्पना किंवा कल्पनाशक्ती | Sociological Imagination
समाजशास्त्रीय कल्पना म्हणजे वैयक्तिक अनुभव आणि व्यापक समाज यातील संबंध शोधण्याचा एक मार्ग होय. या संकल्पनेद्वारे व्यक्ती स्वःताचे अनुभवाच्या पलीकडे बघते आणि व्यापक स्तरावरील संरचनात्मक ज्या विविध शक्ती या व्यक्ती आणि त्यांच्या कृतींना कसे आकार देतात हे समजून घेते. तसेच मिल्सचे ध्येय हे सामाजिक वास्तवाच्या दोन भिन्न आणि अमूर्त संकल्पना -जसे कि “वैयक्तिक” आणि “समाज” यांचा समेट करण्याचा प्रयत्न करणे हे होते.
बेरोजगारी हि वैयक्तिक समस्या & सार्वजनिक समस्या
समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्ती आपल्याला इतिहास आणि चरित्र यांचा परस्परसंबंध समजून घेण्यास अनुमती देते. समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्ती तुम्हाला तुमचे जीवन आणि तुमच्या स्वतःच्या वैयक्तिक समस्यांकडे पाहण्यास आणि त्यांना इतर लोकांशी, इतिहासाशी किंवा सामाजिक संरचनांशी संबंधित ठेवण्यास सक्षम करते. तसेच तशी दृष्टी ही आपणास प्रदान करते. याद्वारे व्यक्ती समाजशास्त्रज्ञांप्रमाणे सामाजिक जग समजून घेण्याच्या घेण्याचा प्रयत्न करू शकते आणि तुम्ही समाजशास्त्रज्ञाप्रमाणे विचार करायला शिकाल असे मिल्सचे मत होते.
व्यावहारिक उदाहरणातून हि संकल्पना समजून घेऊ या – समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्ती ही आपल्या दैनंदिन जीवनातील परिचित दिनचर्येपासून “स्वतःचा विचार” करून त्यांच्याकडे ताज्या, गंभीर नजरेने पाहण्याची दृष्टी देते. म्हणजे सामाजिकदृष्ट्या गोष्टी पाहण्याची आणि ते एकमेकांशी कसे संवाद साधतात आणि प्रभावित करतात हे संबध शोधण्यास सांगते. ही क्षमता एखाद्या व्यक्तीच्या जगाबद्दलच्या समाजशास्त्रीय दृष्टीकोनाच्या विकासासाठी केंद्रस्थानी असते. असे करताना, मिल्सने समाजशास्त्रातील प्रबळ कल्पनांना आव्हान दिले आणि काही मूलभूत संज्ञा आणि व्याख्यांवर टीका केली.
समाजशास्त्रीय कल्पनाशक्तीची संकल्पना कोणत्याही वर्तनावर लागू केली जाऊ शकते.
If you’d like to learn more about this topic in English watch our video here.
हे ही वाचा:- समाजशास्त्रातील करियर | Career opportunities in Sociology