Category: Education
सामाजिक परिवर्तन म्हणजे काय? | What is social change?
सामाजिक परिवर्तन ही समाजशास्त्रातील संकल्पना आहे. या संकल्पनेत दोन शब्द आलेले आहे. एक सामाजिक आणि दुसरे परिवर्तन. सामाजिक शब्दाचा अर्थ ( Meaning of word Social ) -सामाजिक म्हणजे काय तर समाजाने किंवा मानवी समूहाने निर्माण केलेल्या दृश, अदृश अश्या घटकांशी संबंधित असलेल्या सर्व गोष्टींचा निर्देशन करण्यासाठी सामाजिक शब्दात सामावलेला आहे. परिवर्तन या शब्दाचा अर्थ | Meaning of word ChangRead More
नातेसंबध व्यवस्था | Kinship as social institution
नातेसंबंध व्यवस्था किंवा आप्तसंबंध व्यवस्था हि एक महत्वाची सामाजिक संस्था आहे. ( Kinship is one of the most important organizing components of society.) कुटुंब संस्था, विवाह संस्था आणि नातेसंबंध व्यवस्था संस्था एकमेकांशी सह संबंधित व परस्पर अवलंबून असते. मानवी समाजाला या तिन्ही हि संस्था आधार प्रधान करतात. नातेसंबध तयार कसे होते. नातेसंबंध (Kinship ) व्यवस्था हि पृथ्वीवरील अगदी पूरRead More
विवाह संस्था | Marriage as social institution
विवाह संस्था ही कुटुंब संस्थेप्रमाणेच एक सार्वत्रिक/ वैश्विक सामाजिक संस्था आहे. हि संस्था मानवी समाजातील लैंगिक जीवनावर नियंत्रण आणि नियमन करण्यासाठी स्थापित केले जाते. कुटुंब संस्थेशी त्याचा जवळचा संबंध आहे. विवाह संस्थेमुळे स्त्री आणि पुरुषांना कौटुंबिक जीवनात प्रवेश देते आणि त्यांच्या स्थिर नाते निर्माण करते. विवाहाद्वारे एकत्र आलेल्या स्त्री व पुरुष यांच्या लैंगिक संबंधाना समाRead More
कुटुंबांचे प्रकार | Type of Family
कुटूंब म्हणजे आई-वडील आणि त्यांची मुले यांच्यामध्ये अस्तित्वात असणाऱ्या परस्पर संबंधाची व्यवस्था होय, अशी व्याख्या कुटुंबांची क्लरे यांनी व्याख्या केलेली आहे. मागील पोष्ट मध्ये आपण विविध कुटुंबांची व्याख्या पहिल्या. या पोष्ट मध्ये आपण कुटुंबांचे विविध प्रकार पाहणार आहोत. कुटुंबांचे विविध प्रकार | Different types of families कुटुंबांचा आकार म्हणजेच कुटुंबातील सदस्य संख्येवर किंवा /सRead More
धर्मसंस्था | Religion as social institution
धर्माचा अभ्यास समाजशास्त्रात एक प्राथमिक सामाजिक संस्था म्हणून केला जातो. मानवाच्या जश्या गरजा आहेत तश्या समाजाच्या देखील आहे. लोकसंख्येचे जतन, समाजातील कामाचे कर्याविभाजन, समाजातील ऐक्य किंवा एकात्मता टिकवून ठेवण्याची गरज आणि समाज सत्यात टिकवून ठेवणे या काही समाजाच्या गरजा आहेत. धर्मसंस्था ही समाजाला एकसंघ जोडून आणि समाजाला एकात्म ठेवते तसेच समाजावर नियंत्रण ठेवण्याचे काम ही करते Read More
कुटुंब ही एक वैश्विक व मुलभूत सामाजिक संस्था | Family is universal fundamental Social institution.
माणूस सामाजिक प्राणी आहे. तो नेहमी समुहाने राहतो. तो एकटा कधीच दीर्घकाल राहू शकत नाही. मनुष्य जन्मापासून मृत्यूपर्यंत तो कुटुंबाचा सदस्य असतो. मानवी उत्क्रांती विविध टप्प्यावर मनुष्याला समूहाने राहण्याचे महत्व पटले तो कळपात राहून आपल्या गरजा भागवू लागला. तसेच हिस्र प्राणी व परकीय टोळीपासून संरक्षण करण्याच्या उद्देशाने कळपात राहत असे. त्यातूनच कुटुंब संस्था निर्माण झाल्या. कुटुंबामुRead More
सामाजिक संस्था म्हणजे काय | What is Social Institution?
‘संस्था’ हा शब्द ऐकल्यावर अनेकदा तांत्रिक व कौशल्य प्रशिक्षण देणाऱ्या शैक्षणिक विविध संकुलांना संस्था समजण्याकडे सामान्य व्यक्तीची काल असतो. धार्मिक व सामाजिक काम करणाऱ्या क्षेत्रातील संस्था व संघटना असतात. या संस्था व संघटना समाजातील शोषित पिडीत व वंचित समुदायांच्या हक्कांसाठी कार्यरत असतात. अश्या संस्थांनाच सामाजिक संस्था म्हणतात. काही वेळा संस्था, संघटना व मंडळे एकच Read More
MCQ on Caste, Gender, Ethnicity and Social Exclusion | जाती, लिंगभाव, वांशिकता & सामाजिक वंचीतता बहुपर्याय प्रश्ने-उत्तरे
पुणे विद्यापीठाच्या समाजशास्त्र विषयाच्या अभ्यासक्रमावर आपणास सरावासाठीचे काही प्रश्ने येथे पुरवत आपला नाव व ई-मेल टाकून सोडविण्याचा प्रयत्न करावे. What is sex? लिंग म्हणजे काय? •लिंग हे निसर्गिक असते. लिंग हे जीवशास्त्रीय आहे. ते स्त्री पुरुषांच्या जानेनद्रीयातील फरकामुळे दृश्य स्वरूपाचे असते. •लिंगातील भेद हे प्रजननप्रक्रियेतील कार्यावर अवलंबून आहेत. लिंग हे शक्यतो सहजपणे बRead More
MCQ on Society & Social group | समाज & सामाजिक समूह यावरील बहुपर्यायी प्रश्ने-उत्तरे
येथे समाजशास्त्राचा उदय किंवा उगम, समाजशास्त्राचा उदयास कारणीभूत घटक, समाजशास्त्राचा जनक इत्यादीला घेऊन येथे प्रश्ने तयार करण्यात आले आहे. समाज म्हणजे काय?, समाजाचे प्रकार, समाजाची वैशिठ्ये आणि सामाजिक समूह त्यांचे प्रकार, व्याख्या, वैशिठ्ये आणि समूहाचे विविध उदाहरण याला घेऊन प्रश्ने करण्यात आलेली आहेत.Read More
MCQ Origin and nature of Sociology | समाजशास्त्राचे उगम व स्वरूप यावरील बहुपर्यायी प्रश्न-उत्तरे
FYBA सामाजाशास्त्राच्या अभ्यासक्रमातील पहिल्या व दुसऱ्या प्रकरणावर येथे खाली काही प्रश्ने व उत्तरे वर आधारित Quiz आहेत. आपला नाव व ई-मेल टाकून सोडविण्याचा प्रयत्न करावे.Read More